W ramach projektu CogniQuest, realizowanego w programie Erasmus+, powstało 10 przygodowych książeczek dla dzieci, których celem jest rozwijanie kompetencji metapoznawczych – m.in. planowania, myślenia krytycznego, samoregulacji i wytrwałości. Każdą historię zaprojektowaliśmy tak, by była nie tylko wciągającą opowieścią, ale także praktycznym narzędziem do pracy nad strategiami uczenia się.
Dziś zapraszamy do wykorzystania potencjału jednej z nich – „Skrzydła Ikara”.
„Skrzydła Ikara” – to historia o sztuce uczenia się
Bohater książeczki, Tomek, mieszkał w małej wiosce i miał jedno ogromne marzenie: latać. Choć inni uważali go za dziwaka, nie poddał się. Pewnego dnia znalazł w jaskini starą skrzynię z wielkimi skrzydłami – takimi, jakie według mitu stworzył Dedal. To był początek jego przygody, ale też początek długiego procesu… uczenia się.
Tomek:
- próbował i ponosił porażki,
- obserwował ptaki,
- poprawiał swoje strategie,
- aż w końcu wzbił się w powietrze.
Na swej drodze spotkał mitologiczne ptaki, Skię i Eterę, które nauczyły go przewidywania trudności i myślenia strategicznego. A kiedy ruszył w lot do pałacu Heliosa, przekonał się, że brak planowania może skończyć się… topniejącym woskiem.
Ostatecznie nauczył się czegoś ważniejszego niż samo latanie: marzenia spełnia się dzięki myśleniu, planowaniu, działaniu, refleksji i uczeniu się z każdego kroku.
Właśnie na tym polega cykl uczenia się, który jest osią tej historii:
marzenie → cel → planowanie → realizacja → monitorowanie → …
Jak uczyć się strategicznie, czyli strategia Tomka?
Historia Tomka jest świetnym pretekstem, by porozmawiać z uczniami o tym:
- jak się uczymy,
- jak planować swoje działania,
- jak radzić sobie z trudnościami,
- jak rozwijać samodzielność i odporność w uczeniu się.
Kluczowe strategie, które rozwijał Tomek, to:
- Planuj – określ cel i małe kroki.
- Przewiduj – zastanów się, co może pójść nie tak.
- Obserwuj – sprawdzaj, co działa, a co wymaga poprawy.
- Reflektuj – ucz się na błędach i sukcesach.
- Proś o pomoc – korzystaj z wiedzy innych.
- Wytrwaj – małe postępy to też sukces.
Ćwiczenie: „Moje skrzydła marzeń – Moje skrzydła nauki”
Proponowane przez nas ćwiczenie to narzędzie do aktywacji myślenia metapoznawczego już na etapie planowania. To krótkie, 10-minutowe zadanie świetnie sprawdzi się na lekcji wychowawczej, zajęciach bibliotecznych, godzinie z wychowawcą czy w pracy indywidualnej.
Cel metapoznawczy
Rozwijanie umiejętności planowania oraz przewidywania trudności. Uczniowie uczą się przekształcać duży cel w małe, wykonalne kroki.
1. Wprowadzenie
Przeczytaj lub krótko opowiedz historię Tomka. Podkreśl, że miał on wielkie marzenie, ale dopiero gdy nauczył się planować i monitorować swoje działania, zrobił prawdziwy postęp. To właśnie esencja metapoznania: zanim zacznę działać, muszę pomyśleć, jak to zrobię.
2. Zadanie
Rozdaj uczniom karty pracy lub czyste kartki, możesz też wyświetlić wzór na tablicy multimedialnej. Poproś, aby:
- Na środku kartki napisali lub narysowali jeden konkretny cel – umiejętność, którą chcą zdobyć (np. nauczyć się wiersza, poćwiczyć tabliczkę mnożenia, nauczyć się gry na gitarze, opanować nowe słówka z angielskiego, nauczyć się jazdy na rolkach).
- Po lewej stronie wypisali małe kroki, które pomogą ten cel osiągnąć
- Po prawej stronie dopisali plan awaryjny:
Co zrobię, gdy napotkam trudność?
Jakie strategie pomogą mi mimo wszystko iść dalej?
Dlaczego warto?
„Skrzydła Ikara” to nie tylko opowieść o marzeniach. To historia, która w zabawny i przygodowy sposób wprowadza dzieci w świat strategii uczenia się. Dzięki niej możemy:
- aktywizować myślenie metapoznawcze,
- wzmacniać wiarę uczniów w ich własne możliwości,
- rozwijać samodzielność,
- pokazywać, że błędy są naturalną częścią nauki.
A to dopiero jedna z dziesięciu książeczek powstałych w projekcie CogniQuest!